विस्थापित बालबालिकाको लागि विद्यालयको अभाव
उत्तरगया गाउँपालिका–५ खाल्टेमा रहेको भूकम्पबाट विस्थापित क्याम्पमा रहेका ५ सय ६० जना बालबालिकाको लागि पढ्ने विद्यालयको अभाव छ ।
कोभिड–१९ को प्रभावले भएको लामो बन्दाबन्दीपछि विद्यालय खुले पनि यहाँका बालबालिकाहरू आधारभूत शिक्षा लिनका लागि दुई घण्टासम्म हिँड्नु पर्ने बाध्यता छ ।
यहाँका विस्थापित बालबालिकाहरू क्याम्प नजिकै विद्यालय नहुँदा नुवाकोटको बिदुर नगरपालिका–१० स्थित रामचन्द्र आधारभूत विद्यालय र उत्तरगया आवासीय मावि तथा रसुवाको निलकण्ठ उच्च मावि तथा ट्रिनिटी आवासीय विद्यालयमा पढ्न जाने गरेको विस्थापित क्याम्पका अगुवा छेकु लामाले बताउनु भयो ।
उत्तरगया गाउँपालिकाको कार्यालय छेवैमा रहेको क्याम्पमा विद्यालय निर्माण थालनी गरे पनि रकम अभावले भवन बन्न नसकेको स्थानीय आशा लामाले बताउनुभयो ।
नेपालको संविधानले आवासको हक नागरिकको मौलिक हकका रूपमा समेटिए पनि भूकम्पका कारण विस्थापित २ सय ६९ परिवारको बस्ती स्थानान्तरणमा ढिलाई हुँदा अझैसम्म अस्थायी टहरामै बस्न बाध्य भएका छन् ।
विस्थापितका बालबालिकाहरू पढ्नका लागि अस्थायी क्याम्पदेखि आउँदा जाँदा चार घण्टा समय लाग्ने टाढा रहेको रामचन्द्र आधारभूत विद्यालय धाउनु परेको खाल्टे क्याम्पका १३ वर्षीय बालक निमा शेर्पाको गुनासो छ । १३ वर्षीय बालक निमाले भन्नुभयो- 'अस्थायी क्याम्पमा भएको टिनको छाप्रोमा शीतका थोपा झरेर सुत्न निकै कठिन छ । विद्यालयबाट फर्केर छाप्रोमा नआएसमम अभिभावक र आफू पनि त्रासमै रहनु पर्ने बाध्यता छ ।'
उत्तरगया गाउँपालिकाको हाकु र डाडागाउँका २ सय ६९ परिवार खाल्टे क्याम्पमा छन् । आसपासमा अन्यत्रबाट बस्तीहरू स्थानान्तरण गरेर बसेका छन् । गाउँ नजिकै विद्यालय छैन ।
खाल्टे क्याम्पका अगुवा पूर्ण घलेले भन्नुभयो-“झण्डै ६ सय विद्यार्थी विस्थापित क्याम्पमा छन तर यहाँ अझै विद्यालय बनाउने कुनै सुरसार छैन । बालबालिकाहरूको शिक्षाको र आवासको अधिकार पनि अझै सुरक्षित हुन सकेन ।”
खाल्टे क्याम्पमा विद्यालय निर्माण थालेको टहरो देखाउँदै घलेले सुनाउनुभयो खाल्टे क्याम्पका विद्यार्थीहरूका लागि विद्यालय स्थापना गर्ने सपना अधुरै रह्यो ।
निलकण्ठ उच्चमाविमा अध्यनरत १६ वर्षीया जमुना रिजालले भन्नु भयो- वर्षातमा खोला र पहिरो काटेर हावाहुरी, वर्षातको झरी र चिसोमा कुनै पर्वाह नगरी त्रासमा हिंडेर विद्यालय जानुपर्छ भने रात पनि त्रिशूली नदीको छेउमा रहेको खाल्टे क्याम्पमा त्रासदिमै रात बित्छ ।
विस्थापित क्याम्पका बृद्धबृद्धा, महिला, बालबालिकाहरू अहिले गर्मीले कष्टकर जीवन बिताउँछन् भने माघमा ठण्डीले सताउँछ ।
उत्तरगया गाउँपालिका–५ खाल्टे स्थित क्याम्पका छेकु लामाले इन्सेक प्रतिनिधीसँग भन्नुभयो “न अवास न शिक्षा अधिकार सुरक्षित छ । मानव अधिकारकर्मीहरूले हाम्रो आवाज सरकार समक्ष पुर्याइदिनु पर्यो,”
२०७२ को विनाशकारी भूकम्प गएको पाँच वर्ष बित्दा समेत विस्थापित बालबालिकाहरूका लागि विद्यालय स्थापना गर्ने सपना जस्तै भो ।
गोसाईकुण्ड गाउँपालिकाको नेपाल राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालयमा विद्यार्थी भन्दा शिक्षक सङ्ख्या बढि छ । तर, यहाँ विस्थापित बालबालिका पढाउने विद्यालय छैन ।
स्थानीय बुटी तामाङले भन्नुभयो– “विस्थापितको निजी आवास पुनर्निर्माणको हुन नसक्दा विस्थापित समूदायको बस्ती स्थानान्तरण हुन सकेन । क्याम्पमा रहेका सयौँ विद्यार्थी पढ्ने विद्यालय छैन । सानो छाप्रोमा बसेर बिहान बेलुका कसरी गृहकार्य गर्ने उनीहरूको भविष्य अन्यौलमा छ ।”
नेपालको संविधानको भाग ३ अन्तर्गत मौलिक हकको धारा ३७ मा प्रत्येक नागरिकलाई उपयुक्त आवासको हक हुने उल्लेख छ । भाग ४ अन्तर्गत राज्यको निर्देशक सिद्धान्त र नीति उपदफा ‘ञ’ को ६ मा मुक्त कमैया कमलरी, हरूवा, चरुवा, हलिया भूमिहीन, सुकुम्वासी पहिचान गरी उचित बसोवासका लागि घडेरी, जीविकोपार्जनका लागि कृषि योग्य जमीनको व्यवस्था वा रोजगारीको व्यवस्था गर्द पुर्नस्थापना गर्ने उल्लेख छ ।
विस्थापित शिक्षा, स्वास्थ्य जस्ता आधरभूत अधिकार रक्षाका लागि राज्यले ध्यान दिन नसकेको खाल्टे क्याम्पका अभिभावक पर्मा लामाले बताउनुभयो । बालबालिकाको आधारभूत शिक्षाको अधिकार सुरक्षित हुनुपर्ने उहाँको धारण छ ।
हेमनाथ खतिवडा
सम्बन्धित समाचारहरू
डेंगु रोगका बिरामी बढ्दै, अस्पतालमा ४० प्रतिशत भन्दा बढी डेंगुका बिरामी
पछिललो समय रुपन्देहीमा डेङ्गु रोगका बिरामी बढ्दै गएका छन् । रुपन्देहीका विभिन्न अस्पतालहरूमा ४० प्रतिशत भन्दा बढी डेंगु रोगका बिरामी रहेको र सचेतना कार्यक्रम सञ्चालनका लागि बजेट अभाव भएको जिल्ला…
बर्थिङ सेण्टरमा नर्सिङ स्टाफ नहुँदा बाटोमै सुत्केरी
सुनकोशी गाउँपालिका–९ कटुञ्जेकी १७ वर्षीया लालीमाया (खत्री) रापचाले कटुञ्जे स्वास्थ्य चौकीको बर्थिङ सेण्टरमा नर्सिङ स्टाफ नहुँदा साउन २२ गते दिउँसो बाटोमै नवजात शिशुलाई जन्म दिनु भएको छ । साउन २१…
पत्नी र सासूलाई जलाएर हत्या प्रयासको आरोप, आरोपित फरार !
भङ्गहा नगरपालिका–९ की ३५ वर्षीया प्रमिला देवी सदा र प्रमिलाकी ६५ वर्षीया आमा रेशमादेवी सदालाई रामगोपालपुर नगरपालिका–८ का ३८ वर्षीय शङ्कर सदाले साउन २१ गते राति जलाएर हत्याको प्रयास गरेको…
बलात्कार घटनाका आरोपितविरूद्ध प्रहरीमा उजुरी
२४ वर्षीया युवतीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा पीडित पक्षले वेलबारी नगरपालिका–२ का २५ वर्षीय विजय तोलाङ्गीविरूद्ध साउन २१ गते प्रहरीमा उजुरी दिएको छ । आरोपितले ०७९ साउन १८ गते केरावारी गाउँपालिका–२…
कोभिड–१९ को सङ्क्रमणसम्बन्धी दैनिक अपडेट (साउन २२ गते)
साउन २२ गते ४ सय ५१ जनामा कोभिड-१९ को सङ्क्रमण पुष्टि भएसँगै सङ्क्रमितको सङ्ख्या ९ लाख ९० हजार १ सय २७ पुगेको स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले जनाएको छ । गत २४…