समाचारहरू

भूकम्पले भत्केका विद्यालय अझै पुर्ननिमाण नहुँदा पठनपाठनमा समस्या भएको छ । चीन सरकारको सहयोगमा निर्माण हुने भनिएको तीनओटा र जोखिम बस्तीमा परेका सात ओटा गरी भूकम्पका कारण भत्केका रसुवाका १२ ओटा विद्यालय भवन अझै निर्माण हुन नसक्दा विद्यार्थीहरूलाई पठनपाठनमा समस्या परेको छ ।

जिल्लामा ९१ ओटा विद्यालय रहेका छन् । भूकम्प गएको ५ वर्ष बित्न लाग्दा समेत विद्यालय भवन नबन्दा असुरक्षित भवनमा जोखिममा पढ्नु परेको स्थानीयको गुनासो छ । गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका–२ टिमुरेमा रहेको नेपाल राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालयको अवस्था पनि उस्तै छ । विद्यालयमा आठकक्षासम्म पढाइ हुन्छ । विद्यालयको तीनकोठे पक्की भवन छ । जसमा एउटामा कार्यालय र एउटामा पुस्तकालय सञ्चालित छ । बाँकी एउटा मात्र कक्षामा कोठामा पढाइ हुन्छ । अरु कक्षाको पढाइ जस्ताको टहरामा भइरहेको छ । यो विद्यालय तीन वर्षअघि चीन सरकारले निर्माण गर्नका लागि जिम्मा लिए पनि कुनै प्रयास भएन । गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका–४ लाङटाङ लिरु आधारभूत विद्यालय भवन पनि निर्माण हुन सकेको छैन ।

जस्तापाता कतिबेला हुरीले उढाउँछ भन्ने त्रासमा पढाउनु परेको गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका–४ लाङटाङ लिरु आधारभूत विद्यालयका प्रध्यानाध्यपक फुर्पुदोर्जे घलेले बताउनुभयो ।

‘विद्यालय निर्माण नगर्ने भए हामीले अन्यत्र पहल गर्न सहज हुन्थ्यो, प्रधानाध्यापक घलेले भन्नुभयो । चीन सरकारले निर्माण गर्ने भन्ने तर अगाडी नबढाउने गर्नाले विद्यार्थीहरुलाई समस्या भएको उहाँले बताउनुभयो ।

जग्गाको अभाव र जोखिममा परेर बस्ती विस्थापित भएका गरी सातओटा र चीन सरकारले जिम्मा लिएका तीनवटा विद्यालयको निर्माण सुरु नभएको शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइ रसुवाले जनाएको छ । तीनवटा विद्यालय चीन सरकारले बनाउने भनेर जिम्मेवारी लिएको थियो ।्

केही विद्यालयमा भने भवन निर्माणका लागि कुनै निकाय नै पुगेको छैन । कतिपय विद्यालयमा जग्गाको अभाव देखिन्छ । समयमै विद्यालय भवन पुनर्निर्माण हुन नसक्दा विद्यार्थीहरूले सुरक्षित विद्यालयमा पढ्न पाएनन् । गर्मीको चर्को घाम र कठ्याङग्रिदो जाडोमा विद्यार्थीहरू सहज रुपमा पठनपाठन गर्न नपाएको अभिभावक सितार तामाङले भन्नुभयो बालबालिकाको शिक्षाको अधिकार छ, निःशुल्क शिक्षा भने पनि  व्यवहारमा छैन । त्यसैले निजी विद्यालय जानुपर्ने बाध्यता छ ।

विद्यालय भवनको अभावमा घाम लाग्दा, पानी पर्दा अनि हावाहुरी चल्दा पठनपाठन पूरै अवरुद्ध हुने गरेको छ । ‘ठूलो हावाहुरी आयो भने भएको संरचना उडाएर लैजाने चिन्ता छ । कालिका गाउँपालिका –५ स्थित नीलकण्ड नमुना उच्चमाविका प्राचार्य नारायण देवकोटाले भन्नुभयो ‘न चिन सरकारले प्रक्रिया अघि बढायो न अरु दाता खोज्न पाईयो समस्या भयो ।’ उत्तरगया गापाकै नवविजयी मावि पनि चीन सरकारले निर्माण सुरु भएको छ ।

त्यस्तै कालिका गाउँपालिका–३ को मनकामना आधारभूत विद्यालय पनि भवन निर्माण नहुँदा समस्या परेको छ । कालिका गापा –१ को अनन्त स्मृति आधारभुत विद्यालय, उत्तरगया गाउँपालिका–१ को तिरू आधारभूत, कालिका आधारभूत, बालोदय आधारभूत, करूम¥याङ आधारभूत, भूमेदेवी आधारभूत र आमाछोदिङमो गाउँपालिका–५ स्थित पाजुङ आधारभूत विद्यालय भूकम्पका कारण क्षति भएपनि अझै पुनर्निर्माण नहुँदा विद्यार्थी समस्यामा परेका छन् । ती विद्यालयमा कठ्याङग्रिदो चिसोमा टिनको छानाको अस्थायी सिकाई केन्द्रमै पढन् बाध्य हुनुपरेको विद्यार्थीहरूको गुनासो छ ।

विद्यालय भवन पुनर्निर्माण हुन नसक्दा विद्यार्थीहरू ढुक्कले पढ्न समस्या भएको तिरु प्राविका विद्यार्थी राम तामाङले गुनासो गर्नुभयो । विनाशकारी भूकम्पपछि जोखिमयुक्त बस्तीमा परेकाले यी स्थानहरूमा विद्यालय निर्माण हुन नसकेको हो । धेरै सामाजिक संस्था र जिल्ला आयोजना कार्यान्वयन एकाई (शिक्षा) मा धाएपनि रकम विनियोजन नगरेको पाजुङ आधारभूत विद्यालयका प्रधानाध्यापक केदार घिमिरेले बताउनुभयो ।

‘वर्षातमा पानी परेको समय वा पुस माघको हिमपात भएपछि विद्यालय बन्द गर्नुपर्ने स्थिति आउँछ ।’ प्रधानाध्यापक घिमिरेले भन्नुभयो । अस्थायी सिकाइ केन्द्र पनि पानी चुहिने भएकोले विद्यार्थीहरूलाई पढाउन समस्या परेको उहाँले भन्नुभयो । भूगर्वविद्ले विद्यालय रहेको पूरै बस्ती जोखिममा रहेको भनेर प्रतिवेदन दिएपछि रसुवाको सात स्थानमा विद्यालय भवन निर्माण हुन नसकेको शिक्षा समन्वय एकाईका ध्रुव लामिछानेले बताउनुभयो । ‘सरकारले असुरक्षित भनेको स्थानमा विद्यालय भवन निर्माण हुन सकेन’उहाँले भन्नुभयो ।

भूकम्पका कारण पूरैगाउँ जोखिम बस्तीमा परेका कारण त्यही ठाउँमा भवन निर्माण गर्न नमिल्ने भएकाले विद्यालय बनाउन नसकिएको जिल्ला आयोजना कार्यान्वयन ईकाइ शिक्षाले जनाएको छ । भूकम्प गएको पाँच वर्षसम्म पनि विद्यार्थीहरू खुल्ला चौरमा कष्टसाथ पढ्न बाध्य भएका छन् । पाजुङ प्राविका प्रधानाध्यापक केदार घिमिरेले भन्नुभयो ‘भवन बनेन कहाँ पढाउनु समस्या छ ।’

हेमनाथ खतिवडा