बेपत्ताको अवस्था सार्वजनिक नहुँदा परिवारमा अन्यौल
'म अभागी रहेछु । जिन्दगीभर जसले हात समाएर साथ दिन्छु भन्दै लिएर आएको थियो, आज उही मेरो साथमा छैन । उ बिना म एक्ली भएकी छु । तर पनि फर्कि आउँछन् की भन्ने आश लाग्छ । हुन त घरमा धेरै जना छन् । तर पति भनेको पति हुने रहेछ' - यी भनाइ हुन् बारबर्दिया नगरपालिका–६ की ६८ वर्षीया फिरिया थारुको ।
अतितका दिनहरू सम्झदै थारु भन्नुहुन्छ - ‘देशमा भएको सशस्त्र युद्धमा राज्य र माओवादी बीचको युद्ध थियो । तर सो युद्धले मेरो परिवार भताभुङ्ग पार्यो । मेरो सपना भताभुङ्ग पार्यो । मेरो चाहना भताभुङ्ग पार्यो । मबाट युद्धले सबैथोक लुट्यो । मैले आड, मेरो भरोशा, मेरो बुढेशकालको साहारा युद्धले लुट्यो । मैले मेरो पति य युद्धको समयमा राज्यले बेपत्ता पार्यो ।’
त्यो काल रातको अझै पनि सम्झना छ, २०५९ साल साउन २६ गते बेलुका ९ बजे झरी परेको रात थियो । आफ्नो परिवार खाना खाएर सुतेको उहाँलाई याद छ । रम्मापुर ब्यारेकबाट आएका सेनाले घरमा आएर पति ४८ वर्षीय जंगु थारुलाई सेनाले लिएर गएको थारुले बताउनु भयो ।
भोलिपल्ट गाउँका केही व्यक्ति सहित पतिको बारेमा बुभ्न बारबर्दिया रहेको रम्मापुर ब्यारेकबाट बुभ्न जाँदा सेनाले पतिलाई नल्याएको दाबी गरेको थारुको भनाइ छ । त्यो समय बन्दुक थियो । त्यसकारण प्रतिबाद गर्न सक्ने सयम थिएन । चुपचाप घर फिर्ता हुनु परेको थारु बताउनु हुन्छ ।
तत्कालीन नेकपा माओवादीले सञ्चालन गरेको सशस्त्र द्वन्द्वको समयमा बर्दियामा २ सय २० जना नागरिकहरू द्वन्द्वरत पक्षहरूबाट बेपत्ता भएको इन्सेकको अभिलेख छ । दुवै पक्षबाट बेपत्ता पारिएका नागरिकको अवस्था हालसम्म सार्वजनिक हुन सकेको छैन । सशस्त्र द्वन्द्वको समयमा फिरिया जस्तै पति बेपत्ता भएका कयौँ महिलाहरू पति आउने आशामा हुनुहुन्छ । उमेर क्रमश ढल्दैछ तर पति द्वन्द्वमा पति बेपत्ता पारिनु भएको पति फर्कि आउने आशमा हुनुहुन्छ फिरिया । उहाँ भन्नुहुन्छ - ‘पति दिनहरू कुर्दाकुर्दै कयौँ दिनहरू बिते । महिनाहरू बिते । वर्षहरू बिते । तर आफ्नो पति पक्कै आउनु हुनेछ भन्ने आशमा हुनुहुन्छ उहाँ । उहाँले अझसम्म पनि आश मार्नुभएको छैन । पति पक्कै आउनु हुनेछ भन्ने प्रतिक्षा गरिरहेको उहाँले उल्लेख गर्नुभयो ।
दाहसंस्कार गर्न हजुरआमा मान्नुहुन्न
बेपत्ता पारिएका थारुका नाति २७ वर्षीय सुमित थारु भन्नुहुन्छ - 'हजुरबुबाको पराम्परा अनुसार अन्तिम दाहसंस्कार गर्नुपर्छ भन्दा हजुर आमा मान्नुहुन । हजुरआमाले अझै पनि हजुरबुबा आउनुहुन्छ भनि बाटो पर्खिरहनु हुन्छ । हजुरबुबा बेपत्ता हुँदा सुमित ६ वर्षको हुनुहुन्थ्यो । सुमितको हजुरबुबा बेपत्ता भएको पनि २१ वर्ष पुरा भएर २२ वर्षमा लागेछ ।' हजुरबुवा बेपत्ता हुँदा खासै केही नबुझ्न सुमित अहिले धेरै कुरा बुभ्ने हुनुभएको छ । उहाँ भन्नुहुन्छ - ‘मेरो हजुरआमाले पति गुमाउनु भयो । मेरो बुबा काका र फुपुहरूले अभिभावक गुमाउनु भयो । मेरो परिवारले संरक्षक गुमाउनु पर्यो । मैले मेरो हजुरबुबा गुमाएँ । हाम्रो परिवारले खुसी गुमाए । सबथोक गुमाए । अब गुमाउन के नै बाँकी छ र ? युद्धले दिएको निको नहुने घाउ हो । जिन्दगीभर यस्तो घाउ लिएर बस्नु बाध्यता हाम्रो परिवारको रह्यो ।'
सामान्य किसान परिवारमा जन्मनु भएको जंगु थारुको दुई ओटा पत्नी हुनुहुन्छ । जेठी पत्नी फिरिया थारुबाट छोराहरू सर्जु प्रसाद थारु, राम प्रसाद थारु, घनश्याम थारु र छोरी सुभरानी थारु र अनरकली थारु तथा कान्छी पत्नी रामकुमारी थारुबाट छोरा बिनय थारु, छोरी सरिताको जन्म भएको थियो । बेपत्ता पारिएको जग्गुको परिवारले राज्यसँग परिवारले थारुको अवस्था सार्वजनिक हुनपर्छ भन्दै पटक पटक ‘कि सास देउ की लास देउ’ भनेर माग गर्दा पनि राज्यले कुने सुनुवाइ गर्न सकेको छैन ।
राज्यले बेपत्ता पारिएको हजुरबुबाको अवस्था तत्काल सार्वजनिक गर्नुपर्ने थारुको माग छ । उहाँ भन्नुहुन्छ – 'बेपत्ता पारिएको हजुरबुवाको अवस्था सार्वजनिक नहुदाँ हाम्रो परिवार वर्षौँदेखिको भोग्दै आएको शारीरिक र मानसिक यातना र पीडा भोग्दै आएको छ । हजुरबुबाको अवस्था सार्वजनिक हुन सकेको भए केही राहत हुने थियो । राज्यले बेपत्ताको अवस्था सार्वजनिक गरी बेपत्ता परिवारलाई पनि शहीद परिवारलाई जस्तै राज्यले सेवा सुविधा प्रधान गर्नुपर्छ ।’
राज्यले प्रदान गर्दै आएको एकल महिला भत्ताको सेवा सुविधाबाट समेत हजुरआमाहरू वञ्चित हुनुपरेको छ । पति बेपत्ता पारिएको महिलालाई राज्यले एकल महिलाको मान्यता दिएको छैन । राज्यले बेपत्ता परिवारलाई १० लाख सहयोग गरेको छ । तर १० लाखले बेपत्ता परिवारलाई केही सहयोग भयो । त्यसले मात्र पर्याप्त हुँदैन । सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको बेपत्ताको अवस्था सार्वजनिक गरिनु पर्ने कुरा रहेको थारुको धारण रहेको छ । सरकारले अहिले टिआरपसी विधेयक ल्याएको छ । सरकारले ल्याएको टिआरसी विधेयक के के छन् त्यो थाहा नभएपनि बेपत्ता परिवारको स्वास्थ्य, शिक्षा र रोजगारीको ज्ञारेन्टी राज्यले गर्नुपर्ने माग समेत थारुले गर्नुभयो ।
प्रकाश पौडेल
सम्बन्धित समाचारहरू
क्षतिग्रस्त पुलको मर्मत नहुँदा दुई जिल्लाका स्थानीयलाई सास्ती, विद्यार्थीको पठनपाठन प्रभावित
अछाम र दैलेख जिल्ला जोडने कर्णाली नदीमा निर्माण गरिएकोे पुरानो झोलुङ्गे पुलमा खच्चडहरु गइरहेको बेलामा ६ महिनाअघि लठ्ठा चुडिँयो । पुल निर्माणको बहस स्थानीयदेखि संसदसम्मै पुग्यो । तर, जेठमा लठ्ठा…
विद्यालयमा डेस्क बेन्च र शौचालयको अभाव हुँदा पठन पाठनमा समस्या
जनकपुरधाम उपमहानगरपालिका-२१ कुर्थास्थित श्री गायत्री प्रज्ञापिठ गुरुकुलमा भौतिक पूर्वाधारका समाग्री तथा डेस्क बेन्चको अभाव हुँदा विद्यार्थीहरू भुईमा बसेर पढ्न बाध्य भएका छन् । २०७६ सालमा स्थापना भएको श्री गायत्री प्रज्ञापिठ…
कुटपिट घटनाका आरोपित विरुद्ध उजुरी दर्ता
सिमकोट गाउँपालिका–२ घर भई नेपाली कांग्रेस पार्टीका वडा सभापति ३६ वर्षीय गोर्ख बोहरालाई कुटपिट गरेको भन्दै सिमकोट गाउँपालिका–१ का वडा सदस्य ३८ वर्षीया पेमा लामा र सोही ठाउँकी २३ वर्षीया…
विद्यालयमा शौचालय अभाव हुँदा पठनपाठन प्रभावित
चौकुने गाउँपालिका–५, रेक्चास्थित जनकल्याण आधारभुत विद्यालयमा शौचालय र कक्षाकोठाको अभाव हुँदा पठनपाठन प्रभावित भएको छ । विद्यालयमा शौचालय नभएपछि विद्यार्थीहरू शौचालय प्रयोग गर्न घरमा जानुपर्ने बाध्यता छ । विद्यालयमा खानेपानी…
मानव अधिकार दिवसको अवसरमा कारागार अनुगमन र शैक्षिक सामग्री सहयोग
७६ औँ अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवसको अवसरमा तनहुँका मानव अधिकारसँग सम्बन्धित सङ्घ संस्थाको समन्वयमा मङ्सिर २५ गते तनहुँ जिल्ला कारागारको अनुगमन तथा कारागारमा अभिभावकसँग आश्रित बालबालिकालाई शैक्षिक सामग्री तथा न्यानो…