दरवन्दी अनुसार स्वास्थ्यकर्मी नहुँदा प्रसुती गृहको सेवा बन्द

  ०७९ चैत २ गते

बागलुङको काठेखोला गाउँपालिका–२ भीमापोखराकी शहनशिला केसी फागुन २० गते बिहान ५ बजे पीकअप जीपमै सुत्केरी हुनुभयो । रातको १२ बजेबाट व्यथाले च्यापेपछी शहनशिलाका परिवारले गाउँकै स्वास्थ्य चौकीमा लैजान खोजेका थिए ।

तर, शहनशिलालाई केही दिन पहिले चेकजाँच गर्न जाँदा स्वास्थ्य चौकीमा सुत्केरी गराउने स्वास्थ्यकर्मी नभएको भन्दै त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मीले सदरमुकाम जान सल्लाह दिएका थिए ।

स्वास्थ्य चौकीमा स्वास्थ्यकर्मी नभए पछि शहनशिलाका परिवारले धौलागिरी अस्पताल ल्याउन पीकअप जीप बोलाए । सदरमुकामबाट जीप गाउँ पुग्दा विहानको ४ बजी सकेको थियो । जीपमा राखेर सुत्केरी व्यथाले च्यापेकी केसीलाई परिवारले सदरमुकाम ल्याउँदै थिए, तर, काठेखोला गाउँपालिका–१ स्थित अक्षते आइपुग्दा जीपमै बच्चा जन्मियो ।

नवजात शिशु र शालनाल सहितकी सुत्केरी लिएर करिब १ घण्टापछी जीप धौलागिरी अस्पताल आइपुग्यो । तर, अत्याधिक रत्तश्राव भएको भन्दै स्वास्थ्कर्मीले केही समय ढिला भएको भए सुत्केरीको अवस्था गम्भिर हुन सक्ने बताए ।

तीन दिनको कष्टकर अस्पताल बसाईं सम्झदै शहनशिला भन्नुहुन्छ, गाउँमा बर्थिङ सेन्टर हुँदा हुँदै पनि स्वास्थ्यकर्मी नहुँदा झण्डै मेरो ज्यान गएन ।

काठेखोला गाउँपालिका–२ स्थित भीमापोखरा स्वास्थ्य चौकीमा दुई जना सिनियर अहेब, दुई जना अनमी, एक जना हेल्थ असिस्टेन्ट र कार्यालय सहयोगी गरी ६ जनाको दरवन्दी छ ।

६ जनाको दरवन्दी रहेको स्वास्थ्य चौकी हाल एक जना हेल्थ असिस्टेन्ट र कार्यालय सहयोगीको भरमा सञ्चालन भइरहेको छ ।

‘बर्थिङ सेन्टर’ समेत रहेको स्वास्थ्य चौकीमा स्वास्थ्यकर्मी अभाव भएपछि प्रसुती सेवा प्रभावित बनेको छ । प्रसुती सेवामा खटिनु पर्ने अनमी दरवन्दीका जनशक्ति नहुँदा सेवा अवरूद्ध भएको हो । स्वास्थ्य चौकीबाट प्रदान हुनुपर्ने सेवा प्रभावित भएपछि भीमापोखराका गर्भवती सुत्केरी हुन मात्र होइन् गर्भ परीक्षण गर्नको लागि पनि सदरमुकाम बागलुङ बजार जान बाध्य छन् ।

स्वास्थ्यचौकीका कार्यरत दुई जना अनमी मध्ये एक जना अनमी अध्ययन विदा र एक जनाले माघ पाँच गते अनिवार्य अवकास लिएपछि प्रसुती सेवा पूर्ण रूपले बन्द भएको हो ।

पछिल्लो आठ महिनादेखी स्वास्थ्य चौकीमा दुई अहेव र एक अनमीको दरबन्दी रिक्त रहेको स्वास्थ्य चौकीका हेल्थ असिस्टेन्ट आशिष सापकोटाले बताउनुभयो । स्वास्थ्यकर्मी सँगै दरवन्दी अनुसारका अन्य जनशक्ति नहुँदा प्रसुती सेवामात्र होइन, अन्य स्वास्थ्य सेवा पनि प्रभावित बनेको छ ।

कोभिड संकटको बेला स्वास्थ्य चौकीमा कार्यरत एक जना सिनियर अहेव गाउँपालिकाले बोलाएको थियो । अहिले सम्म सिनियर अहेव स्वास्थ्य चौकीमा फिर्ता नपठाएको सापकोटाले बताउनुभयो । सामान्य स्वास्थ्य सेवा आफु एक्लैले हेर्ने गरेको भएपनि बर्थिङ सेन्टरको सेवा बन्द रहेको सापकोटा बताउनुहुन्छ ।

स्वास्थ्य चौकीबाट प्रसुती सेवा प्रभावित बनेको गुनासो आएपनि प्रदेश र केन्द्रबाट गाउँपालिकाको दरवन्दी अनुसार स्वास्थ्यकर्मी नपठाएको भएर समस्या समधान गर्न समस्या भएको काठेखोला गाउँपालिका स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख एवम् जनस्वास्थ्य अधिकृत रामचन्द्र लामाले बताउनुभयो ।

अति आवश्यक क्षेत्रमा जनशक्ति खटाउने गरी करारमा कर्मचारी भर्ना गर्ने सोच बनाएको भएपनि आर्थिक नियमावली र स्वास्थ्य ऐनले रोकेको जनस्वास्थ्य अधिकृत लामाको भनाई छ ।

‘करारमा कर्मचारी भर्ना गर्न पनि ऐनले रोक्यो,’ उहाँले भन्नुभयो–‘दरवन्दी अनुसारको कर्मचारी पठाईदिनुस् भनेर प्रदेश र केन्द्रलाई भन्दा पनि अन्य पालिकामा पठाउनुभयो हाम्रोमा पठाउनु भएन ।’

आठ स्वास्थ्य चौकी र चार सामुदायिक स्वास्थ्य इकाई रहेको काठेखोला गाउँपालिकामा ४४ जनाको दरवन्दी रहेपनि अहिले २९ जना मात्र कार्यरत रहेका छन् । १५ जनाको दरवन्दी खाली छ ।


सिर्जना पन्त