समाचारहरू

सिङ्गो बस्ती नै जलेर ध्वस्त भएको एक वर्ष हुनै लाग्यो । गत वैशाख १८ गते बडागाउँ १ र २ का दजाकोट र माझगाउँका ५४ घर र थुप्रै गोठ र पशु चौपाय जलेर नष्ट भए । सो घटनामा एक जनाको ज्यानसमेत गयो । करोडौँको भौतिक सम्पति छिनभरमै खरानी भयो । एउटा बर्खा कट्यो । अहिले गाउँ फेरिएर उस्तैउस्तै भएको छ । तर, मानवीय र भौतिक क्षति व्यहोरेका अग्नी पीडितहरूको मन भने फेरिएको छैन । बडागाउँ-१ दजाकोटकी हरिकला रासकोटीले आगोमा पति मात्र गुमाइनन् सम्पुर्ण श्रीसम्पती पनि बाँकी रहेन । 'त्यो दिन सम्झन सक्दिन । त्यही दिनदेखि  मेरा श्रीमान र सम्पति नै रहेन ।'-उनले भनिन्-'म उस्तै छु । परिस्थति उस्तै छ ।' 'सुत्यो कि ओछ्यानमा शीतको थोपा चुहिन्छ ।'-रासकोटीले भनिन्-'टीनको छाप्रोमै एक वर्ष बित्न थाल्यो ।' 'घर नबनाए पैसा (सहयोग) पाइन्न भन्छन् । बनाएकाले पनि पाएका छैनन् ।'-उनले भनिन् । 'काठ छैन, पानी छैन । रकम भए सबै हुने रहेछ ।'-उनले गुनासो गरिन्-'सुरुमा दिएका टीनका पाताबाहेक सुक्को आएको छैन ।'

छिमेकी काली कुमारी गाहाले पनि घर बनाउन घडेरी सम्याएको धेरै भयो । तर, के ले घर ठड्याउने उनीसँग पनि कुनै उपाय छैन । 'घर गोठ जले । १४ वटा बाख्रा, भैँसी र हल गोरु एकै चोटमा मरे ।'-उनले भनिन्-'पीडा मुटुमै भएपनि घरमा बस्ने आशा पुरा भएन ।' सोही ठाउँकी मीना गाहाले भनिन्-' बर्खामा पानीको डर ! हिउँदमा चिसो ! एक वर्षम्म राहत पाइएन । राहत पाउन के गर्नुपर्छ -' उनले बरु राहत नआउनेनै भए सबैलाई आफू खुसी गर्न भने राम्रो हुने प्रतिक्रिया दिइन् ।

घर बनाउँदै गरेका बडागाउँ-१ का जुक्तबहादुर छन्तेलले तत्कालीन परिस्थिति सबैले बिर्सिएका कारण अग्नीपीडित छाप्रोमै कष्टपुर्ण जीवन बिताउन बाध्य भएको बताए । 'गाउँमा काठ, पानी र पैसा छैन, समिति काम गरेपछि राहत भन्छ ।'-उनले भने-'भएकाले त पहिले बनाउने नभएकाले कहिले -' उनले सुरुमा जिल्लादेखि केन्द्रसम्मको ध्यान बडागाउँमा भएपनि १० महिनासम्म पहिलो किस्ता नपाउँदा कोही नबोलेको गुनासो गरे । 'मेरो त केही थियो र सुरु गरेँ ।'-उनले भने-'गाउँमा कर्मी, ढुङ्गा, पानी केही छैन । त्यो बाध्यता कसले बुझने -' छन्तेलका अनुसार घरको पहिलो तल्ला, दोस्रो तल्ला र सम्पन्न भएपछि क्रमशः ३०, ३० र ४० प्रतिशत रकम भुक्तानी गर्ने निर्णय भएको थियो । तर, घर सकिन थालेपनि पहिलो किस्ता नआएको उनले गुनासो गरे ।

यम बहादुर रासकोटीको घर बनाउँदै गरेका गोपाल गाहाले प्राविधिक स्टमेट अनुसार बनाउनुपर्ने बाध्यताले पनि धेरै अन्यौलमा परेको बताए । 'आफूखुसी बनाउने भए जसोतसो धेरैले राहत पर्खिने थिएनन् ।'-उनले भने-'प्राविधिकले तयार पारेको नक्सा अनुसार बनाउन धेरैले सक्दैनन् ।' उनले गिटी बालुवा, टाढाको पानी, काठ र सिकर्मी गर्दा राहत रकमले प्राविधिक स्टमेट अनुसार एक तल्लो पनि बनाउन नसकिने बताए । बडागाउँमा आगलागीबाट ५८ घर पुर्ण क्षति भएका थिए ।

अग्नी पीडित राहत संकलन तथा वितरण समिति बडागाउँका कोषाध्यक्ष हरि छन्तेलले स्थानीय समितिले पुर्ण अधिकार नपाउँदा अर्को बर्खामा पनि अग्नी पीडित टहरोमै बस्नुपर्ने अवस्था आएको बताए । रकम भुक्तानी गर्ने प्रक्रिया झञ्झटिलो, अग्नी पीडितको वर्ग विभाजनमा विवाद, प्राविधिक समयमै गाउँ नपुग्नुलगायतका समास्या रहेका कारण पीडितहरूले समयमै राहत रकम पाउन नसकेको उनको भनाइ छ । 'गाउँमा मान्छे अझै त्रिपाल र टहरोमै बसेका छन् ।'-छन्तेलले भने-'घर बनाएर बस्ने बेला भयो पहिलो किस्ता दिन सकिएको छैन ।' उनका अनुसार बडागाउँमा क वर्गका अग्नी पीडित २८, ख वर्गका २४ र ग वर्गका ६ घरपरिवार रहेका छन् । उनीहरूले क्रमश, ३ लाख ३५ हजार, २ लाख ७० हजार र २ लाख २५ हजार रुपियाँ राहत पाउने निर्णय भएको छ । त्यस्तै आंशिक क्षति भएका गोठ १६ वटा छन् । उनीहरूले ६० हजार रुपियाँ पाउने निर्णय भएको छन्तेलले बताए ।

टोपलाल अर्याल