समाचारहरू

कमैया मुक्ति आन्दोलनका अगुवा तथा मानवअधिकार र सामाजिक न्यायका अभियान्ता दुखुवा थारूको ०७३ कातिक १२ गते राति निधन भएको छ । ६८ वर्षीय दुखुवाको  ढोढरी गाविस–१ स्थित आफ्नै निवासमा निधन भएको हो ।

गरिब किसान, मुक्त कमैया र सुकुम्वासीहरूको प्यारा अगुवाको रूपमा मध्यपश्चिममा मात्रै नभएर देशैभर उनी सूपरिचित थिए । उनले गरिब किसान, मुक्तकमैया र सुकुम्वासीहरुको मुक्ति र गास, बास, कपासको लागि आवाज उठाउनुको साथै आन्दोलनमा अगुवाइ गर्दै आएका थिए ।

२००५ सालमा जन्मिएका दुखुवा थारू गरिबी मै हुर्के र बढे । गास, बास र कपासको लागि सानै उमेरदेखि जमिन्दारको घरमा बर्दिवा, कमैया बस्न बाध्य भएका उनी शिक्षाबाट वञ्चित भए पनि मानिस, मानिस भएर जीउनको लागि राज्य र सामन्त जमिन्दारहरूविरुद्ध जुझारु तरिकाले निरन्तर आवाज उठाउन र लड्नु कहिल्यै पछि हटेनन् ।

२०३६ सालमा भएको निरदल र बहुदलबिचको चुनावमा बहुदलको पक्षमा लागि उनले कमैया जस्तो दास प्रथाबाट आफू र आफूजस्तै गरिब दुःखीलाई मुक्ति दिलाउन अवसरको रुपमा प्रयोग गरे । २०४६ सालको जनआन्दोलनमा गरिब कमैया तथा सुकुम्बासी बस्ती पुगी आफू भोकै भए पनि मुक्तिको आन्दोलनमा सहभागी हुन चेतना फैलाउने काम गरे ।

उनी जहाँ जहाँ पुग्थे

‘जागो रे कमैया सुकम्बासी, हम्र सक्कु ज हुइटी रे दुखारी, जागो जागो रे कमैया सुकम्बासी, ना मोर बैठ्ना बास, ना मोर खैना गास’

बोलको गीत गाउँदै हिँडे । सो गीतमा उनीहरूको वास्तविक भोगाइ र त्यसबाट मुक्तिको लागि आन्दोलन गर्नु पर्ने सन्देश थियो । यो गीत गाउँदै कमैयाहरूको मुक्तिको आन्दोलन अगुवाइ गर्दै गाउँमा मात्र नभइ काठमाडौँसम्म २०५६ सालमा पुगेका थिए । यसले कमैया मुक्तिको आन्दोलनलाई अगाडि बढाउन उर्जाको काम गर्दथ्यो । अन्ततः सरकारले २०५७ साल साउन २ गते कमैयाहरूको, सौकि मिनाहा गरी मुक्ति घोषणा गरेको थियो ।

आफू कमैया भएर पनि स्वतन्त्रता र मुक्तिको आन्दोलनमा अगुवाइ गर्दै पछिल्लो समयमा पनि निरन्तर मानवअधिकार र समाजिक न्यायको लागि महत्वपुर्ण योगदान पुर्याएको मुल्याङ्कन गर्दै इन्सेकले २०६५ साउन १६ गते प्रकाश मानव अधिकार पुरस्कार प्रदान गरेको थियो ।

इन्सेकको साधारण सदस्यसमेत रहेको कमैया मुक्ति आन्दोलनका अगुवा दुखुवा थारूको ०७३ कात्तिक १३ गते थारु संस्कार अनुसार अन्त्येष्टी गरिएको छ । अन्त्येष्टी गर्नुअघि इन्सेकमध्य पश्चिमाञ्चाल क्षेत्रीय कार्यालयका संयोजक भोला महत, मानव अधिकारकर्मी, स्थानीय राजनीतिक नेतृत्व, परिवारका सदस्य तथा सर्वसाधारणले अन्तिम श्रदान्जली दिएका थिए ।

सो अवसरमा इन्सेकका क्षेत्रीय कार्यालयका संयोजक महतले दुखुवा थारूले आफ्नो जीवनको महत्वपूर्ण समय समग्र मानव अधिकार र सामाजिक न्यायका लागि खर्चिएर योगदान पुर्याएको बताए । थारूकी पत्नीको यस अघि नै निधन भइसकेको छ । उनका चार जना छोरा छन् ।

मानबहादुर चौधरी