मारेको भए हाडखोड त देखाउ
आज फर्केलान् भोलि फर्केलान् भनेर बाटो हेरेको पनि छ वर्ष पुगिसक्यो । न कतै ज्यानै तलबितल केही भयो कि- बेला बखत यस्तो आशङ्का मनमा नलागेको पनि होइन तर आफैले मनलाई थामथुम पार्थे- पक्कै पनि काम लगाएका होलान् वा न उनीहरूको श्रम कैदमा राखेका छन् कि '
रामेछाप जिल्लाको प्रिती गाविस-६ का गुरागाई परिवार यस्तै दुविधाको सामना गर्दै बसेको थियो । कारबाहीमा परेका एक जना माओवादी कार्यकर्ताले बाबु मारिसकिएको जानकारी गराएपछि ६ वर्षअघि वेपत्ता पारिएका ४७ वर्षीय उपेन्द्र गुरार्गाइँका छोरा मोहन गुरागाईँको मन थामिएको छैन । बाबुलाई मारेको यत्रो वर्षबितिसक्दा पनि के कारणले सार्वजनिक गरिएन- मारिनु पर्ने उनको अपराध के थियो - राजनीतिसँग कुनै साइनो नभएको एक पुरोहितसँग दुश्मनी साध्नु पर्ने आवश्यकता किन पर्žयो उनीहरूलाई - बाबुको शरीरको अवशेष कहाँ भेटिएला -मोहन र उनका परिवार उपेन्द्रलाई गाडेको ठाउँको खोजीमा भौतारिएका छन् । हत्या गरिएका बाबुको हाडखोड पत्ता नलागेको कारण उपेन्द्रका छोराहरुले न बाबुको कृया गर्न पाएका छन् न थिति अनुसार उनको संस्कार नै गर्न पाएका छन् ।
'हामीलाईं त उनीहरूले नै अपहरण गरेका हुन् भन्ने कुरामा विश्वास थियो तर उनीहरुले स्वीकारेका थिएनन् । अपहरण गरे पनि घटनाको बारेमा केही नबताएकाले मारेकै होलान् भन्ने लागेको थिएन । अब त मारेकै हुन् भन्ने प्रष्ट भयो । तै पनि मारेर गाडेको ठाउँ देखाएका छैनन् । शव गाडिएको ठाउँ पत्ता लगाउन पाए जे भेटिन्छ त्यसैको संस्कार गरी काज क्रिया गर्नु हुन्थ्यो । त्यो पनि गर्न पाइएको छैन'- मोहन गुनासो गर्छन्।
प्रितीका गुरागाईँहरु स्थानीय हिन्दू धर्मालम्वीहरुका पुरोहित हुन् । उपेन्द्रको परिवारले पनि पुस्तौदेखि यजमानी पेशा गर्दै आएको थियो । हिन्दू धर्मशास्त्र नै त्यस्तै छ - न्वारानदेखि सद्गत गरेपछि पनि पुरोहितको आवश्यकता पर्दछ । पुरोहित नभई कुनै कामकाज नै चल्दैन ।
माओवादीको सशस्त्र द्वन्द्व सुरु भएपछि उनीहरुले ठाउँठाउँमा पुरोहितलाई पिण्ड कोच्याए रे । बाहुनलाई गाउँबाट लखेटे रे भन्ने समाचारहरु लगातार सञ्चारमाध्यमहरुमा आएपछि उपेन्द्र पनि नआत्तिएका होइनन् । कतिपटक त उनले अब यजमानी पेशा छाड्ने भनेर निर्णयपनि गरे । तर गाउँलेहरु आएर हामीले पूजी राखेको पुरोहित तपाईँले छाडेपछि हामीले कसलाई पुरोहित लगाउने भनेर कचकच गरेकाले उनले पेशा छाड्न सकेका थिएनन् । उपेन्द्रका छोरा मोहन गुरागाईले भने-'त्यस्ता समाचार सुनेपछि हामीले पनि बालाई यो पेशा छाडिदिन सल्लाह दिएका हौँ । तर गाउँलेहरुले जे परे पनि हामी व्यहोरौँला । तपाईँले गरी आएको काम छोड्न पाउनु हुन्न भनेर पटकपटक दवाव दिएपछि उहाँले पेशा छाड्न नसक्नु भएको रहेछ ।'
तत्कालीन सरकारले सङ्कटकाल घोषणा गरिसिकेको थियो । द्वन्द्व चरम चुलिमा पुगेको थियो । गाउँमा माओवादीको एकछत्र राज थियो । गाउँमा कहिले काहीँ गस्तीमा पुग्ने सुरक्षाकर्मीको टोलीले पनि स्थानीय मानिसहरूलाई माओवादी पालेको भन्दै सताउँथ्यो । अर्कातिर सुरक्षाकर्मी हिड्नासाथ माओवादी आएर सेनालाई खान दिएको वा सूचना दिएको बहानामा विभिन्न खालका सजाय गर्थे ।
उपेन्द्रका छोराहरू सेना र प्रहरीमा जागिरे भएकाले माओवादीले उनलाई अलि बढी नै दुःख दिने गरेका थिए । उनको घरमा गएर माओवादीहरुले पटकपटक छोराहरुको जागिर छुटा भनेर नभनेका हैनन् । तर उमेर पुगेका छोराहरू माओवादीले भनेको भन्दैमा उनले भनेर केको जागिर छाड्थे - उनीहरुले जागिर छाडेनन् । उनलाई छोराहरुको विषयलाई लिएर पटक पटक धम्क्याएका थिए । उनी त्रासको जीवन बाँचिरहेका थिए ।
यसैबीच गाउँकै उद्धवबहादुर कटवालकी आमाको मृत्यु भयो । मृत्यु भएपछि पुरोहितको काम परि त गयो । जौ-तिल हाल्न पुरोहित नभइ हुँदै भएन । त्यसैले उनी कृयापुत्री बसेको घरमा ढीकुराको पुजा गराउन धाउन लागे ।
उपेन्द्र सदा झैँ २०५९ सालको पुस १३ गते साँझ नपदै कृयापुत्री रुँघ्ने घरमा पुगे । उनी बेलुका घर फर्किएनन् । घर नफर्किएपछि परिवारका सदस्यहरुले कृयापुत्री भएकै घरमा बसे होलान् भन्ने अनुमान गरे । खासै खोजी भएन । भोलिपल्ट पनि अबेरसम्म उनी घर नफर्किएपछि घरका मानिसहरुले खोजी गरे । उनीहरु कृयापुत्री बसेको घरमा बुझ्न पुगे । घरका मानिसहरुले बाजे त साँझ नै यहाँबाट हिंड्नु भएको भनी बताए । छेउमा बस्ने मानिसहरुले बाजेलाई डाडाँ कटाई सके होलान् भनेर खासाखुसु गरेको खोजी गर्न जाने मानिसले सुनेका थिए । त्यसैले उनीहरुको मनमा शंकाको वादल मडारियो तर त्यहाँ केही नभनि हिँडे।
उनलाई खोज्न गएका परिवारका सदस्यहरु उनलाई त्यहाँ नदेखे पछि निक्कै आत्तिएका थिए । मोहन भन्छन्-'त्यो घरमा गरिएको दुईथरिका कुराले हामीलाई माओवादीले अपहरण गरे भन्ने शङ्का भइहाल्यो । केही दिन दुःख दिएर छाड्लान् भन्ने लागेको थियो । मार्लान् नै भन्ने चाहिँ लागेको थिएन ।' त्यसैले उनीहरुले माओवादीलाई सोधे तर उनीहरुले अपहरण गरेको स्वीकारेनन् ।
माओवादीले तत्काल मात्र हैन पछिसम्म पनि सो कुरा अस्वीकार गर्दै आएको थियो । वेपत्ता परिएकाहरुको सूचि बनाउन ६ महिनाअघि जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा आयोजना गरिएको सर्वदलीय बैठकमा पनि गुरार्गाइँलाई वेपत्ता परिएको कुरा अस्वीकार गरेको थियो । सो बैठकमा माओवादीका जिल्ला नेताले उनलाई अपहरण नगरेको बताएका थिए । त्यसैले जिल्ला प्रशासन कार्यालयको तथ्याङ्कमा उनलाई अज्ञात समूहबाट वेपत्ता पारिएको सूचिमा राखिएको छ ।
उनलाई माओवादीले अपरहरण गरेको कुराको पोल त्यतिबेला खुल्यो जति बेला माओवादीका एक जिम्मेवार कार्यकर्ता पार्टी कार्बाहीमा परे । माओवादीका तत्कालीन १० नं एरिया सेक्रेटरी बाम्ती गाविस-६ का प्रमोद भनिने तिर्थबहादुर कार्की कारबाहीमा परेपछि उनले सो कुरा सार्वजनिक गरे । उनले गुरागाईँका छोरा मोहनलाई भेटी उपेन्द्रको अपहरण माओवादीले नै गरेको र उनको अपहरणपछि हत्या गरेको बताए । उनको अपहरण कसको नेतृत्वमा गएको टोलीले गरेको थियो भन्ने बारेमा भने उनले केही नबताएको मोहनले बताए ।
कार्कीले गुरागाईँलाई चैत १२ गते भेटी उनलाई अपहरण गरेको र भोलिपल्ट ओखलढुङ्गा जिल्लाको गाम्नाङटारको तोरीबारी भन्ने ठाउँम पुर्žयाएर हत्या गरेको बताएका छन् । पार्टीले सार्वजनिक नगर्ने भनेकोले आफूले घटना सार्वजनिक गर्न नसकेको गुरागाईँसँग स्वीकारेका छन् । उनले यस बारेमा मानवअधिकार आयोगमा बयान दिन तयार रहेको पनि बताएका थिए ।
कार्कीले गुरागाईँको हत्या गरिएको स्वीकारेका भए पनि उनको लाश कहाँ गाडिएको थियो भन्ने बारेमा केही बताएका छैनन् । उनले सबै कुरा मानवअधिकार अयोगमा बयान दिने बताएका थिए । यसले गर्दा परिवालाई थप अन्योलग्रस्त बनाएको छ । पीडित परिवारले यस विषयमा राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोग तथा स्थानीय प्रशासनमा पनि जानकारी गराएका छन् । कार्कीले सो कुरा बताएलगत्तै आफूले मानवअधिकार आयोग र प्रहरीलाई सो ब्यहोराको सूचना जानकारी गराएको मोहनले बताए । मानवअधिकार आयागले बाम्ती पुगेर एकपटक छानबिन पनि गरेको छ ।
घटना सार्वजनिक गरेपछि माओवादीले कार्कीलाई केन्द्रीय कार्यालयमा बोलाएर बयान लिएपछि उनले अहिले आफ्ना कुरा फेर्न लागेको पीडित परिवारले बताए । पीडितले भने-'उसले पहिला सबै कुरा बताउँछु भनेको थियो । त्यसो भनेका सुन्ने अरु मानिसहरु पनि छन् । माओवादीले उनलाई काठमाडौंमा बोलाएर के के भने कुन्नि,अहिले कुरा फेर्न लागेको छ ।'
पीडितका छोरा मोहनले भने-'उनको भनाइले मारेको कुरा त पुष्टि भयो तर शव कहाँ गाडिएको हो त्यो पत्ता लागेको छैन । मारिएको पत्ता लगाउन त ६ वर्ष कुर्नु पर्žयो गाडेको ठाउँ कहिले पत्ता लाग्ने हो ठेगान छैन । म अब मेरा बाबुको काजकृया गर्न के गरौं -'
दिगो शान्ति स्थापना गर्र्छौ र जनतालाई अधिकारसम्पन्न बनाउँछौँ भन्ने एकीकृत नेकपा माओवादीले मोहनको सांस्कृतिका अधिकार खोसिएको विषयमा गम्भिर भएर प्रस्तुत हुनु नपर्ला र ! आखिर हत्या गरेको कुरा त खुलिसक्यो भने शव गाडेको ठाउँ किन लुकाउनु पर्žयो र ।
नवराज पथिक
रामेछाप
०६६ जेठ १ गते
-
सम्बन्धित फिचरहरू
न्यायको पर्खाइमा द्वन्द्वमा बेपत्ता पारिएकाहरूका परिवार !
वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–१२ की ५१ वर्षीय मायादेवी हमाल सशस्त्र द्वन्द्वमा आफूले पाएको पीडा र भाइलाई राज्य पक्षले बनाएको बेपत्ताप्रति राज्यमाथि प्रश्न गर्दै आउनु भएको छ । उहाँको पुरानो घर जुम्ला हो…
कि मुक्ति, कि मृत्यु देउ सरकार !
७० वर्षको वृद्ध शरीर, एउटा हातमा प्ले कार्ड, अर्को हातमा हिँड्ने सहायताका लागि लौरो । माघको चिसोले कठ्याङग्रीएका हात, खुट्टा चलाउन धौ धौ भइरहेका बेला घोराही उमनपा–१४ झिगौँराका प्रभु चौधरीलाई…
सुत्केरी आमाको बिचल्ली, पीडित भन्नुहुन्छ - ‘मेरो पीडाभन्दा बच्चाको भविष्यको चिन्ता रह्यो !’
२५ वर्षीया महिलालाई बलात्कार गरेको आरोपमा धुर्कोट गाउँपालिका–२ का २१ वर्षीय विवस जिसीलाई प्रहरीले ०८१ माघ २३ गते गिरफ्तार गरेको छ । पीडित महिलालाई ०८१ असार महिनामा बलात्कार गरेको भन्दै…
सङ्घर्षले बदलिएको तुलसीको जीवन !
भनिन्छ नि ! दुःखपछि सुख आउँछ । हो त्यस्तै जीवनमा थुप्रै दुःखहरू भोग्दै आइरहनुभएकी वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–१ की २८ वर्षीया तुलसी गिरीको जीवन पनि बदलिएको छ । जब उहाँका पति दिनेश…
द्वन्द्वपीडित परिवार भन्छन् - 'कहिले न्याय पाइएला ?'
बुद्धभुमी नगरपालिका–१, चङघाटकी चित्रकला बेल्बासे अहिले ६१ वर्ष हुनुभयो । दुई छोरा र पाँच छोरीका आमा रहनुभएकी चित्रकलाका पति ओम प्रकाश वेल्बासे नेपाली कांग्रेसको स्थानीय कार्यकर्ता हुनुहुन्थ्यो । मध्यम वर्गाीय…