फिचरहरू

जुम्लाको दुर्गम भेगको स्कूल । पुराना भौतिक संरचना । चारैतिर भत्किएका पर्खाल । जहाँ भत्किएका पर्खाल भित्र विद्यालयमा विद्यार्थीको पठनपाठन । सिंजा गाउँपालिका – ६ जोडुस्थित श्रीमाध्यामिक विद्यालय लामो समयदेखि बाढीपहिरो प्रभावित विद्यालय हो । जोडु र भाडगाउँको बिचमा पर्ने जोखिमपूर्ण स्थानमा विद्यालय रहेको छ । बाढीपहिरोले विद्यालयका सबै संरचना भत्किएका छन् । त्यही भत्केकै विद्यालयमा घाम लागेको दिनमा विद्यार्थी पठनपाठन गर्न बाध्य छन् । जब पानी पर्न थाल्छ अनि विद्यालयबाट आधा पढेरै घर जानुपर्ने स्थिति छ ।

 

वर्षायामका कारण कहिले पढाई हुने कहिले पढाई नहुने हुदा पाठ्यक्रम पुरा गर्न निकै समस्या भएकोले घाम लागेको दिनमा अतिरिक्त कक्षा लिएर पनि पाठ्यक्रम पुरा गर्ने गरिएको कक्षा ९ मा अध्ययनरत सक्क्षेस बुढाले बताउनु भयोे । उहाँले भन्नुभयो ‘हामीलाई पढ्ने भन्दा पनि विद्यालय कतिबेला भत्किने हो भन्ने डरले सताउने गरेको छ ।  कक्षा कोठाका पर्खाल चर्किएका छन् । डरैडरको बिचमा कक्षा कोठामा बसेर पढ्ने गरेका छौँ । ’ हरेक वर्ष साउन भदौको वर्षासँग आउने बाढीपहिरोले विद्यालयका भौतिक संरचना बगाएर लैजाने गरेको प्रध्यानाध्यापक नरबहादुर बुढाले बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयोे ‘हरेक वर्ष आउने बाढीपहिरोले दुख्ख दिन थालेपछि विद्यालय दातस्थित वडा कार्यालय नजिक विद्यालय सार्न तयारी गरेका छौँ । गतवर्ष असोज १९ देखि २३ गतेसम्म आएको ठुलो पानीले बाढीपहिरो आउदा विद्यालय क्षतविक्षत भएको हो ।’

गतवर्ष राष्ट्पति शैक्षिक सुधार कार्यक्रम अन्तर्गत दुई कोठे भवन निर्माण भएको छ । अहिले साँझेदारी सहयोग केन्द्र (पेस नेपाल) र प्लान इन्टरनेशनल नेपालको साँझेदारीमा सञ्चालित आधार परियोजना अन्र्तगत चार कोठे भवन, तीन कोठे शौचालय र ६ ओटा धारा भएको हातधुने स्थान निर्माण गर्न थालिएको छ । नयाँ विद्यालय सार्न थालिएको स्थानमा भवन बन्दै छन् । तर विद्यालयको पठनपाठन भने पुरानै बाढीपहिरोको जोखिमपूर्ण ठाउँको विद्यालयमै पठनपाठन भइरहेको प्रध्यानाध्यापक बुढाले बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो ‘नयाँ विद्यालय सारिएको ठाउँमा भवन निर्माण भएपछि अर्काे शैक्षिक सत्र वैशाखदेखि विद्यालय सार्ने तयारी गरेका छौँ । अहिले पनि पुरानो विद्यालय भएको ठाउँमा चार कोठे एउटा ब्लक मात्रै बाँकी छ । जेनतेन त्यहि भवनमा विद्यार्थीको पठनपाठन गरेका छौँ । निकै समस्याका बाबजुत विद्यार्थीको पठनपाठन भइरहेको छ ।’ वर्षायाम पानी परेको दिनमा कहिले स्कूल वन्द गर्ने त, कहिले दिउसो विदा गर्ने गरेको प्रधानाध्यापक बुढाको भनाइ छ ।

नयाँ ठाउँमा विद्यालय सार्ने भनिएको ठाउँमा पनि गतवर्ष वर्ष निर्माण भएको दुई कोठे भवन र अहिले निर्माण हुन थालेको चार कोठे भवन गरी ६ कोठे दुई ओटा भवन हुन्छन् । अझै ८ कोठे भवन अपुग हुन्छ । यस विषयमा गाउँपालिकामा पनि ध्यानाकर्षण गरेका छौँ । अपुग भवन पनि निर्माण हुने अपेक्षा गरिएको छ । अहिले विद्यालयमा २ सय ९८ विद्यार्थी अध्ययनरत रहेका उहाँको भनाइ छ ।

हिमा गाउँपालिका – ३ जोगीवाडास्थित भैरव आधारभुत विद्यालयमा चार  कोठे भवन एक ब्लक, ३ कोठे शौचालय र ६ ओटा धारा निर्माणको प्रकृयामा रहको छ । यसै गरी सोही गाँउपालिका– ४ माथिल्ला कुडुस्थित महादेव आधारभुत विद्यालयमा ४ कोठे भवन, शौचालय र हात धुने स्थान निर्माण गर्ने योजना छ ।  कनकासुन्दरी गाउँपालिका –४ लेकपोरस्थित भैलेपाटा आधारभुत विद्यालयमा २ कोठे दुई ब्लक विद्यालय भवन निर्माण गर्न थालिएको हो । यसै गरी सोही गाउँपालिका – ६ गोरुचौरस्थित श्रीआधारभुत विद्यालयमा ४ कोठे भवन, ३ कोठे शौचालय र ६ वटा धारा भएको हातधुने स्थान निर्माण गर्न थालिएको जनाएको छ ।

सिंजा गाउँपालिका अध्यक्ष पूर्णप्रसाद धितालका अनुसार जोडुको विद्यालय निकै बाढीपहिरोको जोखिमपूर्ण ठाउँ भएको नयाँ ठाउँमा सार्ने तयारी गरिएको छ । उहाँले भन्नुभयो नयाँ ठाउँमा सार्नका लागि गतवर्ष राष्ट्पति शैक्षिक सुधार कार्यक्रम अन्र्तगत दुई कोठे भवन निर्माण गरिएको छ । यो वर्ष गैरसरकारी संस्था प्लान, पेस नेपालको सहयोगमा खानेपानीका धारा, शौचालयसहितको ४ कोठे भवन निर्माण हुदैछ । नयाँ विद्यालय सार्न जोखिएको ठाउँमा भौतिक संरचना अभाव हुने देखिन्छ । त्यसका लागि संघ, प्रदेश, गैरसरकारी संस्था स्थानीय सरकार समन्वय सहकार्य गरी अपुग भौतिक संरचना निर्माण गरी विद्यार्थीको पठनिय वातावरण सहज बनाउने छौँ ।

- मानदत्त रावल