दृष्टिबिहीन छोराको भरमा गुजारा चलाउँदै ज्येष्ठ नागरिक
टिनले छाएको पुरानो एक तले घर । पिँढीमा पुराना र मैला कपडाहरू, कतै झुन्ड्याइएका छन् । कतै लथालिङ्ग फालिएका छन् । १ सय वर्षीया गोमता पिँढीमा कुप्री परेर बसिरहनुभएको थियो । एकैछिनमा ६५ वर्षीय छोरा बेद प्रसाद छिमेकीको घरबाट सानो डिब्बामा मोही लिएर छामछुम गर्दै घर आइपुग्नुभयो ।
बगनासकाली गाउँपालिका–७, रित्तिदै गरेको गाउँ झाँक्री स्थानको सबैभन्दा सिरानको घरको दृश्य हो यो । आमा गोमता भट्टराई उभिन र हिँड्डुल गर्न सक्नुहुन्न । आँखा पनि देख्नुहुन्न । उमेरले नेटो काटिसक्यो । शरीर कुप्रिसकेको छ । अनुहार बुढ्यौलीले चाहुरिएको छ । उहाँका छोरा बेद प्रसादले पनि आँखा देख्नुहुन्न । यही घरमा वर्षौँदेखि आमा गोमता र छोरा बेद प्रसादले कष्टकर दैनिकी बिताउँदै आउनुभएको छ ।
घरको भित्तो नलिपिएको धेरै वर्ष भइसक्यो । आँगनमा झार पलाएर हिँडिसक्नु छैन । जुठाभाडा लथालिङ्ग छरिएका छन् । यो अवस्था आमा छोराले देख्न पाएका छैनन् । सायद उनीहरूले आँखा देख्ने भएको भए सफा चिटिक्क हुन्थ्यो होला ।
बेद प्रसादले सात वर्षको उमेर हुँदादेखि नै दृष्टि गुमाउनुभयो । त्यतिबेला अस्पताल जाने चलन थिएन । गाउँमा लामाधामी गरियो । तर सञ्चो भएन । बिडम्बना पछि अस्पताल पुग्दा उहाँको दृष्टि सधैँका लागि गुमिसकेको थियो । आमा गोमताले आँखा देख्न छाडेको १० वर्ष भयो । उहाँको आँखामा मोतियाबिन्दु लागेको छ । तर अपरेशनका लागि अस्पताल जान सक्ने अवस्था छैन ।
छोरा बेद प्रसादका धेरै पीडा छन् । 'आमा उभिन पनि सक्नुहुन्न, आँखा देख्नुहुन्न भित्र बाहिर गराउनुपर्छ' - उहाँले भन्नुभयो । बेदप्रसादले लठ्ठीको साहाराले भित्र बाहिर गर्नुहुन्छ । सकी नसकी खाना बनाएर आमालाई खुवाउनुहुन्छ । 'खाना पकाउँदा आगो सल्काउँदा धेरै पटक हात पोलेको छ । चुलोमा कहिले काचो खाना बन्छ त कहिले डढिसकेको हुन्छ' - उहाँले भन्नुभयो ।
वरपर जान आउन बाटो साह्रै अप्ठ्यारो छ । त्यसै पनि बेदप्रसादको घर भिरालो ठाउँमा छ । लाठ्ठीको साहाराले सामान किनमेलका लागि पसल जाँदा आउँदा धेरै पटक चोट लाग्ने गरी लडेको बेद प्रसादले बताउनु भयो ।
आमा गोमताका पनि धेरै पीडा छन् । ११ वर्षको उमेरमा विवाह भयो । कलिलै उमेरमा विधवा हुनुभयो । गोमताका तीन जना छोरा मध्ये बेद प्रसाद माइला छोरा हुन् । अन्य दुई जना छोराको अवस्था सामान्य छ । उनीहरू छुट्टै बस्छन् । गोमताको १५ वर्ष अगाडि चौरासी पुरा गरिएको थियो । उहाँको नागरिकतामा ९५ वर्ष उल्लेख भए पनि गोमता १ सय वर्षको हुनुभएको छोरा बेद प्रसादले बताउनु भयो । बेद प्रसाद र आमा गोमताको दृश्य रामायणको श्रवणकुमारको कथा भन्दा कम छैन । यी आमा छोराको घरमा खानेपानीको राम्रो प्रवन्ध छैन । पानी लिन पल्लो घरमा जानुपर्छ । शौचालय समेत छैन । घर जीर्ण भइसकेको छ । सरकारबाट आउने सामाजिक सुरक्षा भत्ताले चामल किनेर खान पाएको बेद प्रसादले बताउनु भयो ।
सहारा र स्याहारसुसारको आवश्यकता रहेको अवस्थामा यी आमा छोरा बुढेसकाल, असक्त र अपाङ्गतासँग गुज्रिरहेका छन् । बगनासकाली गाउँपालिका–७, खानीगाउँका वडा सचिव हरिप्रसाद बस्यालले यो परिवार वडाभित्रकै सबैभन्दा अप्ठ्यारोमा रहेको परिवार रहेको बताउनु भयो । 'वडाले सामाजिक सुरक्षा भत्ता नियमित रूपमा उपलब्ध गराउँदै आएको छ । जाडोको समयमा न्यानो कपडा पनि उपलब्ध गराएका थियौँ' - उहाँले भन्नुभयो । यी आमा छोरालाई राज्यको तर्फबाट विशेष सहयोग र संरक्षणको आवश्यकता रहेको छ ।
नेपालको संविधान २०७२ को धारा ४१ मा 'ज्येष्ठ नागरिकलाई राज्यबाट विशेष संरक्षण तथा सामाजिक सुरक्षाको हक हुनेछ' भनि मौलिक हकको रूपमा उल्लेखित छ । हरेक वर्ष पुस ११ गते ज्येष्ठ नागरिक दिवस पनि मनाइन्छ तर यी आमा छोराले दिवसको महसुस गर्न पाएका छैनन् । ज्येष्ठ नागरिकहरूको सामाजिक सुरक्षाको प्रत्याभूति दिनु राज्यको दायित्व हो । यही कुरालाई दृष्टिगत गर्दै ज्येष्ठ नागरिकको सम्मान, वृद्धावस्थामा हुन सक्ने समस्या र विभिन्न अप्ठ्याराहरूलाई सम्बोधन गर्न ज्येष्ठ नागरिकको कानुनको रूपमा ज्येष्ठ नागरिक सम्बन्धी ऐन, २०६३ तयार गरिएको थियो । जुन, २०७९ मा संशोधित भइ लागु भएको छ । तर यी आमा र छोराले त्यसको महसुस गर्न पाएका छैनन् ।
- यज्ञमूर्ति तिमिल्सिना
सम्बन्धित फिचरहरू
खानेपानीको लागि हारगुहार गर्दै रेक्चावासी !
कर्णाली प्रदेश राजधानी वीरेन्द्रनगरदेखि करिव ९० किलोमिटर पश्चिम पहाडको खोचमा सुनसान अनि रमणीय, पहाडको काखैमा एउटा सुन्दर बस्ती छ । बस्ती सुन्दर भए पनि सदियौँदेखि पानीको अभाव झेल्दै आएको छ…
प्यारालाइसिस भएका अमर औषधिको जोहो गर्न ह्वीलचियरबाटै फलफूल बेच्दै !
बेनी नगरपालिका–८ को नेप्टेचौर जाने चोकमा बिहानैदेखि ह्वीलचियरमा बसेर ग्राहकको प्रतिक्षा गर्नुहुन्छ ४८ वर्षीय अमरबहादुर दमैले । बेनी नगरपालिका–३ भकिम्लि स्थायी बसोबास रहेका उहाँलाई हरेक दिन ५१ वर्षीया पत्नी जुना…
स्थानीयको विवादले चार वर्षदेखि खानेपानीको आयोजना अलपत्र, सिमकोटमा खानेपानीको समस्या !
सिमकोट गाउँपालिका–५, तल्लो गाउँकी हाँसु परियारले दुई वर्ष अघि आफ्नो घरमा सिमकोट खानेपानी उपभोक्ता समितिले वितरण गर्ने खानेपानीको धारा जडान गर्नुभयो । सिमकोट तल्लो गाउँका नागरिकले परम्परागत रूपमा प्रयोग गर्दै…
सुत्केरीमै किरियाको पीडाः आमा–बच्चाकै ज्यान जोखिममा !
घरको डीलभरी शोकाकुल आफन्त र छिमेकी । सेतो बस्त्रभित्र जीउ ओतेकी बसन्ता । काखमा ४८ दिनको शिशु । नजिकै सेतो बस्त्रमै छोरी छिन् । आमा, दिदिको नजिक बिछिप्त बनेकी अर्की…
विस्थापितको नौ वर्ष खोला बगरमै बित्यो !
दिनहुँ मेलापात, खेती, गरेर ताजा अन्न तरकारी उब्जाएको झल्झली याद आउँछ । तिरु, गोगने र हाकुको लेकमा हुर्केकी छेजुग्याल्मो तामाङले लेकाली जनजीवन छाडेर यसरी भौतारिनु पर्ला भनेर कहिल्यै सोचेकी थिइनन्…