घटन सकेन द्वन्द्वपीडितको पीडा
'बुढेसकालमा छोराले कमाएर पाल्छ कि भन्ने आशा थियो तर के भयो के भयो -'। रिस्ती गाविस-१ सोतीबेसीका ७१ वर्षीय होमनाथ अधिकारीको बिलौना हो यो । घर-व्यवहार सन्तानको काँधमा सुम्पेर आनन्दसँग बस्ने उमेर भए पनि होमनाथको दुःख घटेको छैन, बरु चिन्ता थपिन थालेको छ । साना-साना नाति नातिनाको पालनपोषण गर्ने सबै जिम्मा होमनाथको बुढो थाप्लोमा आइपरेकोछ । ती अवोधहरूको भविष्यबारे जति सोच्यो, त्यति उनलाई चिन्ताले गाँज्ने गरेको छ ।
नेकपा (माओवादी)ले गरेको सशस्त्र युद्धको क्रममा होमनाथको परिवारका चार जना सदस्यले ज्यान गुमाए । उनकी २१ वर्षीया छोरी इन्दू अधिकारीको २०५५ मङ्सिर २६ गते गोरखा जिल्लामा सुरक्षाकर्मीले गिरफ्तार गरेपछि हत्या गरेको थियो । छोरी मात्र होइन, उनका दुई छोरा र एक बुहारी पनि सुरक्षाकर्मीबाट मारिएका थिए ।
उनका माइला छोरा भरतचन्द्र अधिकारी र बुहारी कलावती अधिकारीको ०५८ माघ २३ गते तनहुँ जिल्लाको कोछाङ गाविसको साउनेपानीमा सुरक्षाकर्मीले गिरफ्तार गरेपछि हत्या गरेको थियो । सो क्रममा सेनाले माओवादीका ९ जना कार्यकर्तालाई गिरफ्तार गरेर सामूहिक हत्या गरेको थियो । यो घटनालाई युद्धको क्रममा तनहुँमा भएको सर्वाधिक चर्चाको घटनाको रूपमा लिने गरिएको छ । पेशाले शिक्षक रहेका अधिकारी दम्पति सुरक्षाफौजले दुःख दिन थालेपछि शिक्षण पेशा छाडेर माओवादी जनयुद्धमा होमिएका थिए ।
होमनाथको दुख यतिमै टुङगिएन । उनले फेरी अर्का बज्रपात सहुनु पर्žयो । छोरा-बुहारीको हत्या भएको चार महिना नपुग्दै अर्का छोरा गजेन्द्रको २०५९ वैशाख १६ गते सेनाले लम्जुङमा गिरफ्तार गरेर हत्या गर्žयो । दाजु,दिदी भाउजूको हत्यापछि होमनाथका बाँकी रहेका कान्छा छोरा र कान्छी छोरी युद्धको क्रममै माओवादीमा लागे । होमनाथका जेठा छोरा भने घरजम गरेर चितवनमा बस्दै आएका छन् । घरमा अहिले अधिकारी दम्पति र भरतका १० र ७ वर्षीय २ छोरा मात्र छन् ।
आफ्नो दुःख त छदै छ होमनाथलाई त्यसमाथि छोरा-छोरीको सम्झनाले बुढेस कालमा पनि खुबै सताउँछ ।'देशमा परिवर्तन ल्याउन भन्दै छोरा, छोरी र बुहारी युद्धमा लागे तर देशमा परिवर्तन आए पनि आफूहरूको दुःखमा केही कमी भएको छैन'होमनाथले मनको बह पोखे ।
सामान्य खेती गरेर जीविका चलाइरहेका अधिकारीको परिवारमा अहिले दैनिक घर खर्च धान्न समेत समस्या परेको छ । उनले घर खर्च धान्न आफूलाई आर्थिक समस्या परेको बताए । उनले भने-'मलाई जस्तो पीडा कसैले भोगनु नपरोस् ।' 'जसोतसो नातिहरूलाई पढाउन सके हुन्थ्यो, त्यो पनि समस्या पर्दै आएको छ' उनले भने-"मेरो त परिवारकै बिचल्ली भएको छ ।' हालै मात्र उनले शान्ति तथा पुन निर्माण मन्त्रालयबाट जिल्ला प्रशासन कार्यलयमार्फत वितरण गरिएको राहत रकम पाएका छन् । सरकारले दिएको पैसाले ऋण तिर्न समेत नपुग्ने होमनाथले बताए । बाँकी जिवनमा नातिनातिनालाई कसरी हुर्काउने र पढाउने भन्ने नै चिन्ता रहेको छ उनलाई ।
होमनाथको जस्तै समस्या छ द्वन्द्वको क्रममा मारिएका तनहुँका १ सय ८६ जनाको परिवारलाई । राज्यका तर्फबाट मारिएकाहरूको मात्र होइन माओवार्दीबाट मारिएकाहरूको पीडा झन त्योभन्दा ठूलो रहेको छ । माओवादीबाट मारिनेमा अधिकांश सुरक्षाफौज सँग आबद्ध भएका भएपनि त्यतीकै सङ्ख्यामा सर्वसाधरण निर्दाष नागरिकहरू रहेका छन् जसलाई माओवादीहरूले सुराकीको आरोपमा हत्या गरेका थिए ।
सुराकीको आरोपमा माओवादी कार्यकर्ताले ०६० मङ्सिर १२ गते अपहरण पश्चात् भिरबाट खसालेर हत्या गरेका देवघाट गाविस-७ ज्यामीरेका मोतीलाल गुरुङ्गको परिवारको अवस्था झन दयनीय रहेको छ । कमाउने पतिको हत्याको पीडा एकातिर छ भने अर्कातर्फमाओवादी कार्यकर्ताहरूले दिएको धम्कीको डर छ मनसरी गुरुङ्गलाई । उनलाई पतिको हत्या गरेपछि पनि माओवादी कार्यकर्ताहरूले घटनाको बारेमा कसैलाई नभन्न धम्की दिए । माओवादीको धम्कीलाई आज्ञाकारी विद्यार्थीले शिक्षकको आदेश माने झैं मानिरहिन् मनसरीले । उनले चार बर्षम्म त्यो घटनाको बारेमा कसैलाई बताउन सकिनन् । उनीमात्र होईन् सिङ्गो ज्यामीरे गाउँका जनताले सो घटनाको बारेमा कसैलाई भन्ने साहस गरेनन् । सिङ्गो गाउँ पीडामा तड्पिरह्यो । निम्न आर्थिक अवस्था भएका गुरुङ्गको हत्यापछि पाँच जना छोरा छोरी हुर्काउने जिम्मा मनसरीको काँधमा आयो । सम्पतिको नाउँमा एक रोपनी पाखो बारी र एउटा सानो झुप्रोबाहेक केही छैन उनीसँग । छिमेकीको मेला र पर्ममा गएर जसो तसो छोरा छोरीलाई एकछाक खुवाउन सम्म सकेकी छिन् मनसरीले ।
होमनाथ र मनसरी त प्रतिनिधि पात्र मात्र हुन् सशस्त्र द्वन्द्वपीडितहरूको । उनीहरूको जस्तै समस्या छ द्वन्द्वको क्रममा मारिएका तनहुँका १ सय ८६ जनाको परिवारलाई । युद्धको क्रममा राज्यपक्षले ५९ जना र माओवादी पक्षले १२७ जना तनहुँका नागरिकको हत्या गरेको थियो ।
सशस्त्र युद्धको नेतृत्वकर्ता नेकपा माओवादी संविधानसभाको निर्वाचनमार्फत सबै भन्दा ठूलो दल बने पनि द्वन्द्वपीडितका समस्यामा खासै ध्यान नदिएको पीडितका परिवारहरूले बताएका छन् । सरकारले सहिद परिवार,बेपत्ता परिवार र अपाङ्गता भएका परिवारका सामु गरेको प्रतिबद्धता भुलेर सत्तामा रमाएको देख्दा द्वन्द्वपीडित परिवारहरू विस्मित भएका छन् ।
प्रकाशचन्द्र भट्टराई
-
सम्बन्धित फिचरहरू
न्यायको पर्खाइमा द्वन्द्वमा बेपत्ता पारिएकाहरूका परिवार !
वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–१२ की ५१ वर्षीय मायादेवी हमाल सशस्त्र द्वन्द्वमा आफूले पाएको पीडा र भाइलाई राज्य पक्षले बनाएको बेपत्ताप्रति राज्यमाथि प्रश्न गर्दै आउनु भएको छ । उहाँको पुरानो घर जुम्ला हो…
कि मुक्ति, कि मृत्यु देउ सरकार !
७० वर्षको वृद्ध शरीर, एउटा हातमा प्ले कार्ड, अर्को हातमा हिँड्ने सहायताका लागि लौरो । माघको चिसोले कठ्याङग्रीएका हात, खुट्टा चलाउन धौ धौ भइरहेका बेला घोराही उमनपा–१४ झिगौँराका प्रभु चौधरीलाई…
सुत्केरी आमाको बिचल्ली, पीडित भन्नुहुन्छ - ‘मेरो पीडाभन्दा बच्चाको भविष्यको चिन्ता रह्यो !’
२५ वर्षीया महिलालाई बलात्कार गरेको आरोपमा धुर्कोट गाउँपालिका–२ का २१ वर्षीय विवस जिसीलाई प्रहरीले ०८१ माघ २३ गते गिरफ्तार गरेको छ । पीडित महिलालाई ०८१ असार महिनामा बलात्कार गरेको भन्दै…
सङ्घर्षले बदलिएको तुलसीको जीवन !
भनिन्छ नि ! दुःखपछि सुख आउँछ । हो त्यस्तै जीवनमा थुप्रै दुःखहरू भोग्दै आइरहनुभएकी वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–१ की २८ वर्षीया तुलसी गिरीको जीवन पनि बदलिएको छ । जब उहाँका पति दिनेश…
द्वन्द्वपीडित परिवार भन्छन् - 'कहिले न्याय पाइएला ?'
बुद्धभुमी नगरपालिका–१, चङघाटकी चित्रकला बेल्बासे अहिले ६१ वर्ष हुनुभयो । दुई छोरा र पाँच छोरीका आमा रहनुभएकी चित्रकलाका पति ओम प्रकाश वेल्बासे नेपाली कांग्रेसको स्थानीय कार्यकर्ता हुनुहुन्थ्यो । मध्यम वर्गाीय…